فیلمهایی که بی هیچ کنترلی وارد میشوند
هجوم نرم در کف پیادهروها
شبیخون فرهنگی دیرزمانی است به طور ملموس در کنار ما نجوا میکند بدون آنکه ککمان بگزد و کمی به خود بیاییم که امروز جوانان ما با چه معضل اساسی روبهرو هستند.
کافی است سری به خیابانهای تهران و دیگر شهرهای کشور بزنید تا ببینید جوان و میانسال در یک کارتن کوچک برای خود به دنبال یافتن نان هستند؛ نانی که به قیمت حراج داشتههای فرهنگی است.
شاید با خود بگویید که دنبال نان رفتن که جای تقبیح و اما و اگر ندارد. اما این نان، نان دیگری است که مزد آن تنها از راه مسموم کردن ذهن مردمان ما به دست میآید.
فروش فیلمهای روز دنیا بدون سانسور و با زیرنویس فارسی گزینهای است که بی پروا در حال گسترش است و تاکنون هیچ نهاد مسئولی جز نطق چند دقیقهای و خط و نشان کشیدنهای بی فایده برنامهای برای حذف آن تدوین نکردهاند و همچنان نظارهگر توسعه روزافزون آن باقی ماندهاند.
به جرئت میتوان گفت بساط فیلمهای روز دنیا که امروز بدون مجوز در کنار خیابان فروخته میشود بسیار داغتر از آن چیزی است که تهیهکنندگان و کارگردانان ایرانی به دنبال یافتن آن در گیشهها هستند.
به هر حال فروش بیمهابای پر فروشترین فیلمهای روز دنیا با فاصله 24 ساعت از اکران در کشور مبدا چیزی نیست که بتوان از روی آن به سادگی گذشت یا اینکه بگوییم همگان همه چیز میبینند پس بگذاریم از این هم بینصیب نمانند. شاید اگر کمی دیرتر به خود بیاییم ببینیم فیلمهایی که امروز فرزندان به طور پنهان از چشم پدر و مادر به نظاره آن مینشینند در جمع خانواده به نمایش گذاشته شود و هیچ کس از این موضوع خم به ابرو نیاورد.
هجمه به ساختار فرهنگی کشور
در حالی که دشمن با جنگ نرم در ابعاد مختلف ساختار فرهنگی کشور را مورد هجمه سنگین قرار داده این بار از طریق استفاده از ابزار تکنولوژی به دنبال یافتن خواستههای خود است. خواستهای که مهمترین هدفش پوچ نمودن جوانان و خارج کردن آنان از اصل و ورودشان به فرع است. کافی است کمی در خیابانهای پرتردد شهر قدم بردارید تا به وضوح فروش سیدیهایی که از طرحشان میتوان میزان تحریکآمیز بودن یا به عبارت بهتر منافی آداب عمومی بودن است را تشخیص دهید.
درام، تخیلی، ترسناک، اکشن، کمدی و به عبارتی تمام ژانرهای سینمایی در یک جعبه موز کوچک چشم انتظار شماست تا اینکه به سراغشان بروید و بازار پر سود سیدی فروشی در بر خیابان را داغتر کنید. سیدیفروشان خیابانی تنها به صرف فروش یک سیدی وقت گرانمایه را صرف خیابانهای دود گرفته شهر نمیکنند بلکه نقش اصلی در جذب سفارش را برعهده دارند به نحوی که شما میتوانید سفارش فیلم بدهید تا در روز مورد توافقتان کار را تحویل گرفته و برای خود کیفی کوک نمایید. اما چرا سیدیفروشها دست به پخش چنین فیلمهایی میزنند؟ حرف بیشتر آنها اغلب یکی است. یکی میگوید بیکارم، دیگری میگوید خرج زن و بچهام از این راه تأمین میشود، دیگری از بازار پر سود میگوید و ...
به عبارتی همه مینالند تا شاید کمتر گیر کسی سه پیچ شود و بخواهد از آنها بازخواست نماید که چرا از این طریق نان در میآورید.
یک جستوجوی چند دقیقهای در مورد این موضوع در اینترنت هم میتواند شما را به تکرار مکررات آنها برساند پس نیازی به زحمت دادن نیست تا با یکی از آنها همکلام شد و چرایی ماجرا را از زبان خودشان شنید. اما همین جستوجوی کوتاه نیز این مهم را به اثبات میرساند که تا کنون رسانههای جمعی نسبت به این موضوع با چراغ خاموش حرکت کردهاند و حرف چندانی برای گفتن در این زمینه نداشته یا نخواستهاند که داشته باشند.
این فیلمها از کجا میآیند
بسیاری از افراد بر این باورند که میتوان فیلمهای روز دنیا را از طریق اینترنت دانلود و در اختیار دیگران قرار داد این در حالی است که بر اساس حقوق مولفین و مصنفین در کشورهای اروپایی و امریکایی با متخلفینی که حق رایت را رعایت نمیکنند به شدت برخورد میشود. همین زمینه قانونی تا جایی کارایی دارد که به جرئت میتوان گفت دستهای پنهانی برای ورود فیلمهای روز و مستهجن در کار است چرا که به همین سادگیها نمیتوان فیلم روز را از اینترنت گرفت و به دیگران ارائه کرد. یکی از عمدهفروشان سابق این دست از فیلمها که مرکز فعالیتش در منطقه نظامآباد تهران بود میگوید: «یکی از مبادی اصلی ورود فیلم برای ما استفاده از کادر پروازی کشور است. با برخی از مهماندارها و خلبانان ارتباط میگیریم و از آنها تقاضا میکنیم که در هر پرواز چند فیلم روز را برای ما بیاورند.»
وی میافزاید: «معمولاً بعد از هر پرواز 12 تا 15 فیلم به ما میرسد که این میتواند در طول هفته بازار داغی را برای ما بهوجود بیاورد.»
این عمدهفروش سابق فیلمهای سانسور نشده بیان میدارد: «من چند وقتی هست که این کار را به طور کلی کنار گذاشتهام و دیگر به سراغ پخش و توزیع فیلم نمیروم.» وی که نمیخواهد نامش فاش شود میگوید: «از آنجایی که سد خاصی در برابر این کار وجود ندارد درآمد بالایی نصیب توزیعکنندگان میشود به طوری که هر روز باید لیست سفارش از عوامل دریافت کرده و اقدام به تهیه آنها نماید.»
وی سودآوری کار را در فروش فیلمهای آرشیوی معرفی میکند و میگوید: «بسیاری از کهنهکارها هم اکنون تک فروشی میکنند. آنها هر دیویدی را به قیمت 200 تومان میخرند و بعد از رایت فیلم را به قیمت هر دیویدی 1500 تومان میفروشند. برای مثال بسیاری از مشتریها حاضرند برای کل آرشیو یکی از کارگردانان مورد نظرشان مبلغی تا 100 هزار تومان پرداخت نمایند تا مجموعه فیلمهایشان کامل شود. بنابراین تکثیرکنندههای آثار آرشیوی که عموماً فیلمهای معروف سینمای جهان را ارائه میکنند مشتریهایشان را به صورت گروهی و فردی و در یک جامعه خاص پیدا میکنند.»
این توزیع کننده که سنش به تازگی رقم 27 را گذرانده در پایان میگوید: «این کار نانش حلال نیست. چند وقتی بود که پدرم مرا مورد شماتت قرار میداد که من به تو نان حلال دادهام پس چرا اینگونه به دنبال خراب کردن جوانهای مردم رفتهای. هم اکنون حدود یک ماهی است که این کار را بوسیدهام و به دنبال حرفه اصلی خودم که مکانیکی است رفتهام.» بر اساس تحقیقات صورت گرفته در زمینه چرایی ورود فیلمهای روز هالیوود با زیرنویس فارسی چندی پیش این نکته نمایان شد که شرکتهایی در کشور امارات متحده عربی با دستمایه صهیونیستی در حال فعالیت هستند تا با ارسال هاردهایی با ظرفیت چند ده ترابایت فضا را به سمت توزیع بیمانع فیلمهای مستهجن سوق دهند. این پروژه که موفقیت خود را مرهون عدم اقدامات لازم از سوی مسئولان مربوطه بود ذهنها را برای ورود شبکهای به نام «فارسیوان» باز کرد تا تشنگی خاصی برای دیدن فیلمهای بدون سانسور با دوبله فارسی پدید آید. شاید به جرأت بتوان گفت شبکه توزیع فیلمهای روز دنیا بهعنوان پدرخوانده این شبکه ایفای نقش نمود و همچنان فضا را برای اقدامات آتی در دست خود نگه داشته است.
چاپخانههای زیر زمینی
اما شبکه پیچیده ورود فیلمهای خارجی علاوه بر داشتن دستهایی برای توزیع این فیلمها در داخل کشور چاپخانههایی را که به صورت زیرزمینی فعالیت کرده و عمده کارشان چاپ عکسهای خوانندگان لسآنجلسی است، شناسایی کرده و از طریق آنها لیبلها را چاپ و توزیع مینمایند.
اما نکته قابل توجه در این زمینه فعالیت گسترده این دست از چاپخانههاست که به علت فقدان نظارت مؤثر توانستهاند بازار مناسبی را در این بازار پر قیل و قال به دست آورند.
یکی از کارشناسان امور چاپ در این زمینه به «جوان» میگوید: «شناسایی واحدهایی که به صورت زیرزمینی مشغول به فعالیت هستند بسیار دشوار است ولی از آنجایی که شبکههای توزیع فیلم در همه جا نفوذ دارند این چاپخانهها را به راحتی شناسایی کرده و با آنها فعالیت میکنند.» محسن رفیعی در ادامه با اشاره به اهمیت نقش وزارت ارشاد و نیروی انتظامی در شناسایی این دست از چاپخانهها میافزاید: «متأسفانه وفاق خاصی در شناسایی این واحدها در بین نیروی انتظامی و وزارت ارشاد وجود ندارد وگرنه به راحتی میتوان اینها را جمعآوری کرد و به نوعی بازار توزیع فیلمهای غیرمجاز را قبضه نمود. هر چند که هیچ زمانی نمیتوان با قدرت گفت که میتوان به این مهم دست پیدا کرد و دیگر سرچشمهای از فعالیتهای غیر قانونی وجود نداشته باشد.»
فیلمهایی با زیرنویس فارسی
ویژگی مهم بسیاری از فیلمهایی که این روزها در سطحی گسترده تکثیر میشوند کیفیت و شکل عرضه آن است. امروزه دنیای نرم افزارهای ترجمه و امکانات آنلاین اینترنتی به گونهای است که هر فیلم در مدت کوتاه چند ساعته به راحتی ترجمه میشود و به چند زبان و به صورت زیرنویس قابلیت عرضه پیدا میکند. در واقع موجی که از جریان ترجمه به صورت زیرنویس و تکثیر گسترده انواع فیلمها روی لوحهای فشرده ایجاد شده اگر چه در مواردی میتواند از محاسن پیشرفت فناوری و نرم افزارهای رایانهای باشد، اما در مواردی بسیار هم با تهاجم گسترده فرهنگی ممکن است در صورت افراط و عدم نظارت به موجی منفی در مقابل بستههای فرهنگی جامعه تبدیل شود. متأسفانه مهمترین آسیب این جریان نیز متوجه خانوادههاست. با وجود موج گسترده فروش لوحهای فشرده فیلم و موسیقی و پویانمایی در پیاده روی خیابانها، بخش مهار شده و قابل کنترل فروش فیلمها در سطحی دیگر و در برخی مغازهها نیز وجود دارد. در بسیاری از مغازهها و مراکز فروش لوحهای فشرده در کنار فروش گسترده نرم افزارها، فیلمهای جدید خارجی با حذف برخی صحنهها و با ترجمه و به صورت زیرنویس شده به فروش میرسند. هرچند در میان فیلمهای مغازهای هم میتوان تعدادی از لوحهای فشرده مخفی و پنهانی را گهگاه از زیر میزها سراغ گرفت.
تقلیل جایگاه خانواده
اما یکی از مهمترین تاثیرات ناشی از پخش و گسترش فیلمهایی که در آن بسیاری از اصول اخلاقی لحاظ نگردیده و امروز از بستر خیابان به دل خانواده نفوذ پیدا مینماید ایجاد ضعف دراساس و بنیان این مهمترین رکن جامعه انسانی است. در همین رابطه دکتر احمد شوکتی، جامعهشناس و رفتار شناس به «جوان» میگوید: «باید جامعه را برای پذیرش و دریافت خوراکهای فرهنگی قانونی، مناسب و مشروع، آماده و پرورش دهیم و در این ارتباط مهمترین رویکرد و راهکار میتواند حمایت و پشتیبانی از سینما و تئاتر و حتی تلویزیون باشد.» وی میافزاید: «وقتی ما خوراک مناسب را برای جامعه فراهم نکردهایم ناخواسته مردم به سمت استفاده از این دست از محصولات مخرب میروند که متأسفانه آنها چیزی جز سست کردن اساس خانواده را با خود به همراه نمیآورند.» شوکتی میگوید: «واقعیت این است که دنیای فیلمها، برنامهها و نرم افزارها، پویانماییها و بازیهای رایانهای بلای جان خانوادههای امروز شده است و این موضوع به جامعه ایرانی و خانوادههای ما محدود نیست و سایر کشورها هم سالهاست با آن درگیر هستند.» این جامعه شناس میگوید: «ابزار رسانهای مثل فیلم تاکنون نتوانسته جمع و خانواده ایرانی را به صورت منفی تحت تأثیر قرار دهد. اما نباید غافل بود که همین رسانه به صورت تدریجی فرزندان را از جمع خانوادهها جدا کرده و آنها را وادار به فعالیتی فردی و پنهانی میکند که همین موضوع در درازمدت میتواند، پایههای خانواده و به تبع آن بنیان سالم اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد.» وی میافزاید: «اما در نقطه مقابل حضور گروهی خانواده در سالنهای تئاتر و سینماها میتواند به استحکام و فعالیتهای گروهی در خانواده کمک کند و دیوار مستحکمی در برابر این دست از تهاجمات فرهنگی ایجاد نماید.»
برخورد پلیس
عدم وجود نظارت کافی از سوی نیروی انتظامی و محدود شدن برخورد با توزیعکنندگان سیدیهای مستهجن در انظار عمومی به سازمان شهرداری شاید یکی از دلایل اصلی رشد روز افزون توزیعکنندگان باشد. در همین رابطه چندی پیش پلیس تهران بزرگ در یک اقدام ضربتی سه میلیون حلقه از انواع لوحهای فشرده را معدوم کرد و 180 نفر افراد مرتبط با شبکههای توزیع را دستگیر نمود. سردار حسین ساجدینیا، رئیس پلیس تهران بزرگ در توضیح این موضوع با اشاره به اجرای طرح برخورد با عرضهکنندگان لوحهای فشرده غیرمجاز میگوید: «پس از درخواست نمایندگان مجلس از پلیس تهران در خصوص برخورد با افرادی که مرتکب جرائم اخلاقی میشوند، یکی از دغدغههای مردم، پخش لوحهای فشرده غیراخلاقی و غیرمجاز در محلههای مختلف بود که در این ارتباط مأموران پلیس امنیت با شناسایی 200 نقطه تهران موفق شدند در عملیاتی هماهنگ با همکاری سرپرست دادسرای ناحیه 21 و قضات این دادسراها 180 نفر از تهیهکنندگان و توزیعکنندگان این اقلام را شناسایی و دستگیر کنند». یقیناً جمع آوری 180 نفر از توزیعکنندگان شاید به صورت مقطعی بتواند هجمه سنگین فرهنگی را با وقفهای کوتاه مدت رو به رو سازد اما درمجموع به علت مقطعی بودن اقدامات کار به جایی نخواهد رسید و بعد از خوابیدن آبها از آسیاب باز روز از نو روزی از نو خواهد شد و فیلمهایی با عکسهای هنرپیشههای هالیوودی به خیابانها بازخواهد گشت.
و در پایان ...
تکثیر و پخش لوحهای فشرده یکی از آسانترین و پردرآمدترین راههای کسب درآمد در ایران است و با از میان برداشته شدن نظارتها و کنترلها هرکسی با حداقل امکانات و با داشتن یک سیستم ساده برای تکثیر میتواند، درآمد خوبی برای خود دست و پا کند. بدین ترتیب بسیاری از پخشکنندههای فیلمهای خارجی فهرستی از فیلمهای مورد علاقه مخاطبانشان را تهیه میکنند. جالب آنکه تقسیم کار و حوزه فعالیت این پخشکنندهها هم کم و بیش مشخص شده است؛ کسانی که فیلمهای جدید سینمای جهان را میفروشند با آنهایی که در کار تکثیر و انتشار آثار آرشیوی هستند و کسانی که تنها به تکثیر فیلمهای مبتذل میپردازند کاملاً متفاوت کار میکنند. البته بیگمان پیدا کردن این فروشندگان در کنار سینماها و جلو درهای اصلی پایانهها کار چندان دشواری هم نیست. در میان سه گروه تکثیرکنندگان و فروشندگان فیلمهای غیرمجاز که این روزها به راحتی در شهرهای بزرگ و بهویژه پایانههای مسافری شهرستانها مشغول کار هستند، شاید خطرناکترین و غیراخلاقیترین محصولات توسط گروه دوم توزیع میشود که به طور مستقیم سلامت و اخلاق اجتماعی را هدف قرار دادهاند. اگر هم قرار باشد با دستهای از تکثیرکنندگان برخورد شود، بدون تردید گروه سوم شایسته برخوردی قاطع و کنترلی جدی هستند که متأسفانه هنوز شاهد حضور این دسته از افراد در خیابانهای اصلی شهر به ویژه محدوده 100 متری ابتدای خیابان فردوسی و لاله زار هستیم. ناتوی فرهنگی بسیار ملموس است بدون آنکه مسئولان مربوطه بدان توجه ویژه داشته باشند و به خود بیایند که جنگ نرم در قالب جدید افکار جوانان این مرز و بوم را مورد هجمه قرار داده و برای رسیدن به موفقیت برنامههای بسیاری را در سر پرورانده است.